سال‌ها و قرن‌هاست که انسان‌ها از رؤیت چیزهای عجیب و غیرقابل‌توجیهی در آسمان صحبت می‌کنند؛ برخی این پدیده‌ها را زیبا، برخی وحشتناک و برخی شبیه شفق‌های قطبی و خورشیدگرفتگی توصیف کرده‌اند. این روزها با افزایش روزافزون تعداد هواپیماها، بالون‌ها، هواپیماهای بدون سرنشین و ماهواره‌ها، شانس مشاهده چیزهای گیج‌کننده در آسمان افزایش چشمگیری داشته است.
غزال زیاری: درک آن چیزی که امروزه UAP نامیده می‌شود، برای امنیت ملی و ایمنی هواپیماها اهمیت بسیار بالایی دارد.
از اواخر دهه ۱۹۴۰ و اوایل دهه ۵۰ میلادی بود که پرواز اشیاء پرنده ناشناس یا بشقاب‌پرنده‌ها در آمریکا، در کانون توجه قرار گرفت. مجموعه‌ای از حوادث، ازجمله سقوط یک سفینه فضایی بیگانه در نزدیکی رازول این موضوع را تبدیل به سوژه وسواس گونه‌ای در آمریکا کرد. البته بعدها مشخص شد که بشقاب‌پرنده رازول بخشی از یک برنامه طبقه‌بندی‌شده و بقایای بالونی بود که جو را برای یافتن نشانه‌هایی از آزمایش‌های هسته‌ای مخفی روسیه زیر نظر داشته. اما این مورد و دیگر مشاهدات گزارش‌شده در طول سال‌ها، دولت آمریکا را بر آن داشت تا پروژه‌های مختلفی را برای بررسی چنین ادعاهایی آغاز کند و درعین‌حال به بررسی شایعات در گروه‌های سرگرمی و تئوری‌های توطئه نیز بپردازد.
نادیده گرفتن یوفوها
در دهه‌های بعد، اغلب دانشمندان یوفوها را نادیده می‌گرفتند و معتقد بودند که چنین موضوعی ارزش مطالعه کردن ندارد. یان بوید، مهندس هوافضای دانشگاه کلرادو بولدر و مدیر مرکز ابتکارات امنیت ملی معتقد بود که اصطلاح بشقاب‌پرنده، رسماً سوژه خنده است.
اما حالا سازمان‌ها و مقامات دولتی تلاش می‌کنند تا این نگرش را تغییر دهند. البته دراین‌بین نگرانی‌هایی نیز در راستای درز کردن اطلاعات ارزشمندی درباره تهدیدات احتمالی در فضای هوایی وجود دارد؛ چیزی مثل بالون‌های جاسوسی چینی که سال گذشته بارها در آسمان آمریکا مشاهده شدند.
پدیده‌های غیرعادی ناشناس (UAP)چیست؟
حالا بسیاری از محققان اکنون از یوفوها، تحت عنوان “پدیده‌های غیرعادی ناشناس” یا UAP ها که در سال ۲۰۲۲ وزارت دفاع آمریکا تعریف شد، استفاده می‌کنند. اصطلاح UAP این دیدگاه را گسترده‌تر می‌کند و شامل پدیده‌های جوی طبیعی و همچنین چیزهای خارج از جو، مثل ماهواره‌ها و حتی سیارات درخشان مثل زهره نیز می‌شود.
محققان سؤالات زیادی در مورد UAP ها دارند که نیازمند بررسی علمی جدی است؛ ازجمله اینکه کدام UAP ها واقعی هستند و کدام‌یک صرفاً مصنوعات حسگرهایی هستند که آن‌ها را شناسایی می‌کنند؟ اگر واقعی هستند، کدام‌یک تهدیدی برای هوانوردی و امنیت ملی است و یا اینکه به پدیده‌های طبیعی ناشناخته برمی‌گردند؟
آغاز تحقیقات و مطالعات جدی
شاید پاسخ‌هایی برای این سؤالات درراه باشند؛ در ژوئن سال ۲۰۲۲، ناسا مطالعه مستقلی را درباره نحوه به‌کارگیری تخصص علمی‌اش درباره UAP ها آغاز کرد. دراین‌بین خلبانان نظامی و تجاری با راحتی بیشتری به ارائه گزارش‌ها و حتی فیلم‌های گرفته‌شده در هنگام برخوردهای نزدیک پرداختند. برخی از این گزارش‌ها در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ موردبحث قرار گرفت و توسط رسانه‌ها پوشش داده شد تا شفاف‌سازی بیشتری انجام شود و این اولین جلسات استماع آزاد از اواسط دهه ۱۹۶۰ بود.
حالا سازمان Americans for Safe Aerospace، (سازمان مدافع با تمرکز بر UAP ها)، به خلبانان کمک می‌کند تا به‌طور محرمانه مشاهده‌های احتمالی‌شان را گزارش دهند. در عین حال سازمان‌های دولتی در آمریکا به‌طور فزاینده‌ای اعلام می‌کنند که پدیده‌های عجیب در آسمان ارزش توجه دارند؛ چه این پدیده‌ها نشانه‌هایی از بیگانگان باشند و چه نه.
مشاهده UAP ها بیشتر در کجا گزارش شده؟
مرکز ملی گزارش‌دهی بشقاب‌پرنده‌ها، به‌عنوان پایگاه داده مشاهده‌های UAP، از طریق خط تلفن، پست و به‌صورت آنلاین داده‌ها را جمع‌آوری می‌کند. ریچارد مدینا، جغرافی‌دان دانشگاه یوتا دراین‌باره گفت: «این پایگاه داده شامل تقریباً ۱۲۳ هزار مشاهده در آمریکا مربوط به ژوئن ۱۹۳۰ میلادی تا ژوئن ۲۰۲۲ است.»
آن‌ها در سال ۲۰۲۳ با بررسی پایگاه داده‌ها به دنبال آن بودند که کدام عوامل ممکن است بر تعداد مشاهده‌ها در یک منطقه خاص تأثیرگذار باشد. آن‌ها روی تقریباً ۹۹ هزار گزارش (۸۰% از کل گزارش‌های دریافتی از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰ در قاره آمریکا) تمرکز کردند و در ابتدا بر روی مشاهده‌های UAP در ۴۸ ایالت پایین‌تر آمریکا در طول دوره ۲۰ ساله متمرکز شدند و سپس سعی کردند تا در ازای تعداد مشاهدات در ازای هر ۱۰ هزار نفر که در آن منطقه زندگی می‌کردند، این مشاهدات را با عوامل محیطی مرتبط کنند.
طبق بررسی آن‌ها، مشاهده UAP در شهرهایی که پوشش درختی زیاد و آلودگی نوری زیادی در شب داشتند، زیاد نبود؛ درعین‌حال بعید است که میانگین پوشش ابری بر روی تعداد مشاهده‌ها تأثیرگذار باشد؛ اما عاملی که در افزایش تعداد مشاهده‌ها مؤثر بود، نزدیکی موقعیت مشاهده به فرودگاه‌ها یا تأسیسات نظامی بود. مدینا توضیح داد که در چنین مکان‌هایی، هواپیماها به‌احتمال‌زیاد به زمین نزدیک‌تر و بیشتر از مکان‌های دیگر قابل‌مشاهده هستند.
پس از تجزیه‌وتحلیل گزارش‌های منتشره از سال ۱۹۴۵، مشخص شد که بسیاری از مشاهده‌ها، موشک‌ها، پهپادها یا هواپیماهایی با فناوری‌های رادارگریز بوده‌اند و هیچ مدرکی مبنی بر اینکه UAP ها نشانه‌هایی از موجودات فرازمینی هستند و هیچ مدرکی درباره دسترسی دولت آمریکا به فناوری بیگانگان یافت نشد؛ اما گزارش دوم، با تجزیه و تحلیل‌های جدید متمرکز بر رؤیت‌های اخیر، اواخر امسال منتشر خواهد شد.
تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده
کار شناسایی منابع به لطف قدرت تحلیلی رایانه‌ها و ابزارهای تجسم پیشرفته آسان‌تر شده است. میک وست، مهندس نرم‌افزار بازنشسته در ساکرامنتو می‌گوید: «چیزی که تجزیه‌وتحلیلش قبلاً ماه‌ها طول می‌کشید، حالا در چند دقیقه انجام می‌شود.»
مثلاً در یکی از شب‌ها در اوایل سال ۲۰۲۳، نورهای مرموزی در آسمان بر فراز دشت Great Plains رؤیت شد. در آن زمان، خلبان یک پرواز تجاری در حال پرواز، ویدئویی از UAP را ثبت کرد که بلافاصله پس از رؤیت، به‌صورت آنلاین منتشر شد و سروصدای زیادی به پا کرد. البته در این ویدیو جزئیات زیادی به‌جز اعلام زمان و مکان آن در مرکز آمریکا، اعلام نشد؛ اما با بررسی الگوهای چراغ‌های روی زمین در ویدیو مشخص شد که چراغ‌های هشداردهنده توربین‌های یک مزرعه بادی بزرگ هستند که در غرب اوکلاهاما واقع‌شده بود.
وست اعلام کرد که در این مورد خاص و در تاریخ فرضی ویدیو، جزئیاتی مثل رعدوبرق در افق دوردست رخ نداده بود. با مشخص شدن تاریخ ویدیو و به کمک داده‌های پایگاه‌های اطلاعاتی عمومی هواشناسی آن‌ها فهمیدند که ویدیو در کدام پرواز گرفته‌شده و با بهره‌گیری از تاریخ، زمان و مختصات دقیق، وست و همکارانش، با شبیه‌سازی‌های کامپیوتری، آسمان را در جهتی که UAP دیده شد، دوباره بررسی کردند. در نتایج مشخص شد که نورهای اسرارآمیز مشاهده شده، درواقع خوشه‌ای از ماهواره‌های Starlink بودند که نور خورشید را از زیر افق منعکس می‌کردند. از سال ۲۰۱۹ به بعد تعداد ماهواره‌های استارلینک افزایش‌یافته و امروزه هزاران ماهواره در حول زمین می‌چرخند و خدمات اینترنتی را به اکثر نقاط جهان ارائه می‌دهند. وست در ادامه یادآوری کرد که حرکات و الگوهای ماهواره‌های استارلینک در آسمان، هنوز برای برخی از خلبانان رازآلود است.
او به این نکته اشاره کرد که فکر بسیاری از مردم، به‌محض رؤیت چند نور در آسمان، به سمت فرازمینی ها می‌رود. او معتقد است که گرچه UAP ها ممکن است وجود داشته باشند، اما توهمات نوری، پدیده‌های هواشناسی و رؤیت‌های مربوط به هوانوردی، عمدتاً دنیوی هستند تا فرازمینی. او ادامه داد: «ما واقعاً به دنبال بیگانگان نیستیم و به دنبال آن هستیم تا درباره آنچه مردم می‌بینند توضیحاتی ارائه دهیم.»
نیاز به داده‌های بیشتر و بهتر
داده‌های خوب، کلید رمزگشایی UAP ها هستند، اما اغلب کمبودهای زیادی در این زمینه حس می‌شود. بسیاری از گزارش‌های خلبانان، تصاویر ثبت‌شده توسط حسگرهای داخل هواپیما یا با دوربین‌های ویدئویی دستی هستند، اما این ابزارها معمولاً جزئیات دقیق و پیچیده را ثبت نمی‌کنند. این درباره رؤیت‌های گزارش‌شده از زمین نیز صادق است و به‌ندرت مشخصات جهت و سرعت یک جسم فرضی و شرایط کلی محیطی در گزارش ها مشخص می‌شود.
اما در سوی دیگر، ناسا داده‌های زیادی از ماهواره‌هایی که زمین را رصد می‌کنند، در اختیار دارد. طبق گفته توماس زوربوخن، اخترفیزیک دان، گرچه این ماهواره‌ها، قدرت تشخیص اجسام نسبتاً کوچک مثل اکثر UAP ها را ندارند، اما این ماهواره‌ها می‌توانند در نقش پشتیبان وارد عمل شوند. طبق گزارش تیم ناسا در سپتامبر ۲۰۲۳، ماهواره‌های ناسا نقشی کلیدی را در ارائه جزئیات درباره شرایط محیطی که ممکن است با UAP ها هم‌زمان باشند، ایفا می‌کنند و داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط ماهواره‌های تجاری نیز کاربرد مشابهی خواهند داشت.
بوید هم بر نیاز به داده‌های بهتر تأکید دارد: «حسگرهایی که در هواپیماها استفاده می‌شوند، برای شناسایی UAP ها طراحی نشده‌اند و سیگنال‌های دریافتی، گاهی به‌سختی قابل تفسیر هستند»؛ اما دریافت داده‌های مناسب ممکن است چالش‌برانگیز و پرهزینه باشند و به گفته بوید، ادغام انواع جدیدی از حسگرها در سیستم‌های الکترونیکی پیچیده هواپیماهای نظامی و تجاری، شبیه جستجو برای سوزنی در انبار کاه است؛ چراکه روزانه بیش از ۱۰۰ هزار پرواز انجام می‌شود.
از همین رو شاید ابزارهای زمینی کاربردی‌تر باشند؛ در حال حاضر چند تیم تحقیقاتی درحال‌توسعه مجموعه‌هایی از ابزارها برای مشاهده طیف وسیعی از ویژگی‌ها هستند تا آن‌ها را در مکان‌هایی که UAP ها بیشتر رؤیت می‌شود، مستقر کنند که برخی از آن‌ها در اواخر سال جاری آماده خواهند بود.
ساخت و نصب سه نوع بسته ابزاری
وس واترز، دانشمند سیاره‌شناسی کالج ولزلی ماساچوست، درحال‌توسعه چنین بسته‌های ابزاری است. او و همکارانش اعلام کردند که این رصدخانه‌ها به‌قصد تشخیص وجود پدیده‌های قابل‌اندازه‌گیری که به‌عنوان ناهنجاری‌های علمی در جو زمین یا نزدیکی آن شناخته می‌شوند، در حال ساخت هستند.
با در نظر داشتن اینکه همه UAP ها یکسان نیستند، طراحی چنین رصدخانه‌هایی سخت و پیچیده خواهد بود. به گفته واترز، کارهای میدانی قبلی و مشاهدات انجام‌شده توسط مردم، منبع غنی اطلاعاتی در مورد اندازه‌گیری‌هایی است که مفید خواهند بود. علاوه بر حسگرهایی برای تشخیص و مشخص کردن یک UAP فعالیت می‌کنند، بسته‌های ابزاری نیز به جمع‌آوری داده‌های آب‌وهوا می‌پردازند که به محققان در تفسیر اندازه‌گیری‌های دیگر کمک خواهد کرد.
واترز و همکارانش درحال‌توسعه سه بسته ابزاری به‌عنوان بخشی از پروژه گالیله هستند. پیچیده‌ترین بسته ابزاری، مجموعه‌ای از دوربین‌های میدان وسیع، برای هدف‌گیری اجسام هوایی، دوربین‌های میدان باریک برای ردیابی اجسام در سراسر آسمان، آنتن‌ها و گیرنده‌های رادیویی، میکروفون‌هایی برای تشخیص صدا در طیف وسیعی از طول‌موج‌ها و رایانه‌هایی است که می‌توانند داده‌ها را ادغام، پردازش و تجزیه‌وتحلیل کنند. این سیستم‌های مقاوم در برابر آب‌وهوا، به‌طور خودکار و ۲۴ ساعته کار می‌کنند و در سایت‌هایی با برق و اتصال اینترنت مستقر می‌شوند. ساخت و تجهیز هریک از این رصدخانه‌ها حدود ۲۵۰ هزار دلار هزینه خواهد داشت و تا پنج سال دیگر در سه مکان مستقر خواهند شد.
بسته ابزاری دوم که قابل‌حمل است و ظرف دو هفته مستقر خواهد شد، برای سایت‌هایی که به برق یا اینترنت دسترسی ندارند طراحی می‌شود. هزینه طراحی و ساخت هر بسته حدود ۲۵ هزار دلار است که اطلاعات ذخیره‌شده توسط آن‌ها روزانه مانیتور می‌شود و بعدها مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
طبق گفته واترز در سومین مورد که ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین بسته است، سنسورها و ابزارهای درجه‌یک مناسب مصرف‌کنندگان مورد استفاده قرار می‌گیرد و نگهداری از آن‌ها آسان است. این ابزار قادر است تا آسمان را در شعاع پنج کیلومتری رصد کرده و تا یک سال به‌طور مداوم کار می‌کند و در صورت نیاز، از انرژی خورشیدی و باتری استفاده خواهد کرد. درعین‌حال می‌توان گروه‌هایی از این بسته‌ها را باهم شبکه کرد تا منطقه وسیعی را پوشش دهند و قیمت هر بسته احتمالاً حدود ۲۵۰۰ دلار خواهد بود.
واتزر معتقد است که با بهره‌گیری از این نوع بسته‌های ابزار و ذهن باز، محققان موظف به انجام اکتشافات جدیدی هستند: «تا زمانی که انواع داده‌های مناسب را جمع‌آوری نکنیم، درک این پدیده‌ها غیرممکن خواهد بود.»
واترز و همکارانش در گزارش‌شان یادآوری کردند که گرچه چندین تیم درحال‌توسعه یا استفاده از بسته‌های ابزاری هستند، اما هیچ‌یک هنوز از شناسایی UAP در مقالات بررسی‌شده خبر نداده‌اند. پروژه گالیله، ازجمله تحقیقات تیم واترز است که با کمک‌های مالی خصوصی در منطقه پیتسبورگ انجام می‌شود. واترز معتقد است که هدف از این تلاش‌ها، توضیح دادن UAP نیست. بلکه هدف شناسایی و توصیف آن چیزهایی که هستند یا ممکن است باشند، خواهد بود.
